Kỹ năng tìm kiếm thông tin trên Internet cho học sinh, sinh viên

Tìm kiếm thông tin là một kỹ năng mềm quan trọng trong học tập, trong công việc và thực tế thì không phải ai trong chúng ta cũng thành thạo kỹ năng này. Trong thời đại bùng nổ thông tin, trên các trang mạng xã hội tràn ngập thông tin, thông tin tích cực, thông tin tiêu cực, thông tin thật, thông tin giả, đúng sai lẫn lộn. Vì vậy, việc tìm kiếm thông tin ở đâu, lựa chọn thông tin nào để sử dụng cũng là một kỹ năng cần thiết và hữu ích trong học tập và công việc của mỗi học sinh, sinh viên để việc học tập thực sự có hiệu quả.

Kỹ năng tìm kiếm là cách thức để tìm và chọn lọc thông tin cần thiết từ nhiều nguồn khác nhau. Các thông tin không phải lúc nào cũng hiện lên một cách rõ ràng mà chúng ta phải tìm kiếm, khai thác, sử dụng có hiệu quả kỹ năng tìm kiếm. Ngày nay, Internet trở thành kho tàng kiến thức của nhân loại. Trên Internet có thể mang lại cho chúng ta vô vàn thông tin bổ ích và các kiến thức về mọi lĩnh vực từ khoa học cho đến lịch sử, địa lý, văn học, kinh tế, xã hội,…

Trước hết, cần xác định mục đích tìm kiếm thông tin.

Nếu không có mục đích tìm kiếm rõ ràng thì chúng ta sẽ vô cùng mất thời gian thậm chí bão hòa kiến thức vì lượng thông tin được thu thập quá nhiều, không phục vụ đúng cho nhu cầu của chúng ta. Sau đây là một số bước tìm kiếm thông tin một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Chuẩn bị trước khi bắt đầu dùng Internet tìm kiếm thông tin.

- Xác định đúng chủ đề, chọn những từ quan trọng trong chủ đề cần tìm. Kết quả khai thác công cụ tìm kiếm thông tin nhận được thường sẽ rất phong phú, đa dạng, Vì vậy, chúng có thể làm ta mất tập trung. Bằng việc thu hẹp chủ đề, chúng ta sẽ tìm kiếm thông tin theo chiều sâu. Những thông tin này có thể ít hơn nhưng sẽ đúng với nội dung thông tin muốn tìm. Cuối cùng phải chắc chắn tìm được những từ khóa hay thuật ngữ quan trọng.

- Liệt kê những trang mạng nổi tiếng, có các đánh giá tốt, uy tín về nguồn thông tin cung cấp.

Sử dụng công cụ, chức năng tìm kiếm.

Sự ra đời các công cụ dò tìm là rất hữu ích cho người dùng Internet. Các trang này được ví như “danh bạ” để tìm địa chỉ, tên người, nội dung trang…nói chung tìm mọi thứ mà các trang web khác đưa lên hoặc tự nó tìm đến. Một số công cụ tìm kiếm tốt nhất năm 2022, được xếp hạng theo mức độ phổ biến bao gồm: Google, Microsoft Bing, Yahoo, Baidu, Yandex, DuckDuckGo, Ask.com, Ecosia, Aol.com, Internet Archive.

Mỗi công cụ tìm kiếm trên có một dữ liệu khác nhau về danh sách các trang mạng chứa thông tin cần tìm. Một vài công cụ tìm kiếm cỡ lớn còn tìm ra luôn cả những công cụ tìm kiếm nhỏ. Kết quả tìm đối với công cụ tìm kiếm này có thể ít, nhưng công cụ khác thì rất phong phú hoặc ngược lại. Do đó, chúng ta có thể dùng nhiều trang tìm kiếm khác nhau để tìm cùng một thông tin.

Các bước tìm kiếm thông tin:

- Gõ từ khóa vào và tìm kiếm:

Các kết quả sẽ hiển ra. Mỗi kết quả là một đường dẫn đến trang mạng có chứa từ khóa hoặc chủ đề mà chúng ta đang muốn tìm.

Hầu hết các công cụ tìm kiếm đều cho phép kết hợp các toán tử Boolean: AND (VÀ), OR (HOẶC), NOT (KHÔNG). Thông thường, toán tử AND được lập mặc định cho nhiều từ khóa được sử dụng đồng thời (trừ trường hợp tìm “chuỗi chính xác”).

• AND: kết quả phải có chứa tất cả các từ cần tìm. Ví dụ “nghiệp vụ” OR “văn thư”=> tài liệu bao gồm cả 2 cụm từ.
• OR: Kết quả có chứa một hoặc nhiều trong số các từ đi kèm với toán tử này. Ví dụ “qui chế” OR “quy chế”.
• NOT: Bỏ những từ không cần thiết. Ví dụ “văn bản” NOT “hành chính”.

Ngoài ra, chúng ta có thể tìm kiếm các tệp có phần mở rộng (phần đuôi) đã biết trước (.DOC, .PDF, .PPT, AV, .MP3, .PS, .SWF, .RTF, v.v.).

- Đánh giá và chọn lọc kết quả:

Đánh giá và chọn lọc kết quả là một công việc quan trọng trong quá trình tìm kiếm thông tin. Gồm hai bước: đánh giá nhanh để chọn tài liệu có thể phù hợp; đánh giá tổng quát để xác nhận độ tin cậy. Thông tin nào phù hợp nhất với nội dung cần tìm thì chọn.

- Tải và lưu thông tin sau khi đã tìm được: Nếu lưu file (.doc,.pdf, .exe): Nhấp chuột vào file cần tải, sau đó lưu và chọn ổ lưu. Ngoài ra, bạn có thể dùng những công cụ tải thông tin. Trên Internet hiện nay có khá nhiều công cụ hỗ trợ tải (download) file khá hiệu quả như: Get right, Mass download, Internet Download Manager, Flashget, Gigaget… là những công cụ tải file hay Teleport, Webcopyer…là những công cụ tải web.

Từ những bước sơ lược trên chúng ta đã có thể tìm kiếm thông tin trên Internet một cách dễ dàng phục vụ các nhiệm vụ học tập theo yêu cầu của giảng viên. Ngoài ra, học sinh, sinh viên cũng nên chủ động tìm kiếm thông tin phục vụ quá trình tự học của bản thân. Đây là một kỹ năng quan trọng mà học sinh, sinh viên cần phải rèn luyện và tạo thành thói quen thường xuyên. Chúng ta không chỉ học những nội dung có trong sách giáo khoa mà nên mở rộng và đào sâu kiến thức bằng cách tìm đọc những tài liệu tham khảo liên quan. Với thói quen đó chúng ta sẽ hiểu sâu nội dung bài học và cập nhật những kiến thức và thông tin mới liên quan đến vấn đề của bài học.

ThS. Ngô Thị Bích Ngọc