ỨNG DỤNG MẠNH MẼ CÔNG NGHỆ VÀO KIỂM TOÁN

Kiểm toán ngày càng phát triển cùng công nghệ

Theo thống kê của ICAEW, hiện có hàng chục sản phẩm sáng tạo trên thị trường hứa hẹn sẽ hỗ trợ cải thiện quy trình kiểm toán. Các công cụ mới đang dần chuyển đổi quy trình kiểm toán truyền thống trước đây. Các kiểm toán viên cũng đang tăng tốc trong việc áp dụng công nghệ trong hoạt động kiểm toán để mang lại hiệu quả cao nhất.

Trong thập kỷ qua, các công ty kiểm toán lớn đã thử nghiệm ứng dụng phân tích dữ liệu, học máy và tự động hóa quy trình bằng robot vào quy trình kiểm toán. Họ cũng đang chú trọng việc tạo ra các công cụ, công nghệ kiểm toán độc quyền của mình để tăng tính cạnh tranh trên thị trường kiểm toán. 

Cuộc kiểm toán dựa trên đám mây của hãng kiểm toán KPMG bắt đầu với việc ra mắt nền tảng KPMG Clara, trong khi đó hãng PwC cung cấp cho khách hàng trên toàn cầu nền tảng Aura, Deloitte đưa ra sáng kiến về nền tảng Omnia và EY có nền tảng Helix. Chính những công cụ độc quyền này đã làm thay đổi quy trình kiểm toán tại Big Four.

Tuy nhiên, cho đến nay, đối với các công ty kiểm toán khác nhỏ hơn, với ít nguồn lực và chuyên môn về công nghệ hơn, họ không thể đầu tư vào việc thiết lập các công cụ riêng, do đó họ sẽ gặp phải một số hạn chế trong cuộc đua giành lấy những khách hàng tiềm năng trong thị trường kiểm toán.

Trong 5 năm qua, thị trường công nghệ kiểm toán đã nở rộ với rất nhiều công cụ kỹ thuật số có sẵn và tiện lợi khi sử dụng, thanh toán. Lợi ích của công nghệ kiểm toán ngày càng lan rộng, ngày càng chứng minh được ưu thế, hiệu quả và hướng tới phục vụ không chỉ các “ông lớn trong làng kiểm toán” mà cả nhiều công ty tầm trung cũng như nhiều công ty nhỏ hơn.

Hàng loạt công cụ được ứng dụng

Trong hoạt động kiểm toán ngân hàng, nhiều công cụ đã được phát minh và ứng dụng. Công nghệ kỹ thuật Ngân hàng mở đang dần loại bỏ hoàn toàn các quy trình thủ công, giúp kiểm toán viên, chuyên gia có nhiều thời gian hơn để tập trung vào phân tích và đưa ra các hiểu biết sâu sắc dựa trên phán đoán.

Thủ tục xác nhận ngân hàng, một tính năng thuộc Tập đoàn truyền thông đa quốc gia Mỹ - Canada Thomson Reuters, đã trở thành một công cụ phổ biến để xác nhận dữ liệu tài chính và các dữ liệu nhạy cảm khác. Công cụ này cho phép kiểm toán viên tập trung tất cả các xác nhận ngân hàng và giảm thời gian hơn so với việc ứng dụng quy trình thủ công trước đây.

Thủ tục xác nhận ngân hàng là một công cụ có 1,5 triệu người dùng, gồm kiểm toán viên, ngân viên ngân hàng, chuyên gia tài chính trên toàn thế giới để xác thực dữ liệu và xác định dấu hiệu gian lận, xử lý hàng triệu xác nhận kỹ thuật số bảo mật an toàn tại 170 quốc gia mỗi năm.

Ra mắt vào năm 2017, Circit là một nền tảng khác trong ngành ngân hàng, cho phép kiểm toán viên xác nhận số dư và thỏa thuận trực tiếp với các ngân hàng, các cố vấn pháp luật một cách liền mạch trong một hệ thống.

E-Circu, một nền tảng do Pháp xây dựng, là một tùy chọn dựa trên đám mây về thư xác nhận của khách hàng, đơn vị cung cấp và ngân hàng, được 2.000 người sử dụng, xử lý gần 150.000 thư xác nhận kể từ khi được thiết lập.

Thông thường, phần mềm quản lý kiểm toán được sử dụng đối với các cuộc kiểm toán quy mô lớn, phức tạp trong các ngành được kiểm soát chặt chẽ như hóa chất, dược phẩm, chăm sóc sức khỏe, thực phẩm. Các công cụ này có thể được kiểm toán viên hoặc những người quản lý hoạt động khách hàng sử dụng để sắp xếp kế hoạch kiểm toán và phân tích kết quả.

Một công cụ phổ biến đối với các công ty ở Vương quốc Anh là Inflo, giúp tiết kiệm thời gian cho đoàn kiểm toán, cho phép họ làm việc một cách đảm bảo an toàn và nâng cao kinh nghiệm làm việc của các đơn vị được kiểm toán. Phần mềm này cho phép kiểm toán viên hợp tác hiệu quả hơn và đổ vào hệ thống các bộ dữ liệu hoàn chỉnh từ khách hàng; đồng thời, cung cấp các bảng điều khiển trực quan hóa dữ liệu cùng các công cụ khác.

Trong khi đó, Intapp là một công cụ về quy trình làm việc phổ biến khác được xây dựng nhằm hỗ trợ việc hợp tác của khách hàng và các nhóm, phần mềm này được tích hợp với Microsoft 365 - gói phần mềm dịch vụ thương mại cung cấp các phiên bản đám mây của các phần mềm thông dụng của Tập đoàn đa quốc gia Hoa Kỳ Microsoft.

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo xây dựng công cụ hỗ trợ

Trong lĩnh vực tham chiếu chéo, ra mắt vào năm 2017, công cụ kiểm toán ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) DataSnipper tự động trích xuất và tham chiếu chéo tư liệu hỗ trợ trong chọn mẫu kiểm toán. Công cụ này cho phép kiểm toán viên tùy chọn tham chiếu chéo trong Excel với bằng chứng hỗ trợ, ví dụ như tệp PDF, hình ảnh, tệp Word và Excel.

Các tài liệu tham chiếu được lưu trữ trong hồ sơ làm việc, cho phép thực hiện các hoạt động soát xét một cách đơn giản và hiệu quả. Đồng thời, công cụ này tự động khớp dữ liệu Excel với các tài liệu hỗ trợ như hóa đơn, bảng sao kê ngân hàng và hợp đồng.

Các công cụ hỗ trợ làm việc hiệu quả và hợp tác cũng trở thành yếu tố then chốt trong việc cải thiện quy trình kiểm toán. Nắm bắt điều này, Big Four đã xây dựng nhiều nền tảng hợp tác hiệu quả với khách hàng và kiểm toán viên.

Tính năng mạnh mẽ nhờ công cụ AI này giúp tìm đúng văn bản, ngày tháng, số thứ tự trong tài liệu nguồn, tự động tạo tham chiếu trong mẫu chọn. Tính năng “tìm tất cả các giá trị tổng” của công cụ này cũng hỗ trợ kiểm toán viên có thể tự động xác minh tính chính xác về mặt toán học của tài liệu.

Một công cụ phổ biến khác được sử dụng tại các công ty kiểm toán Vương quốc Anh là MindBridge, giúp phân tích 100% giao dịch và học cách phát hiện các dấu hiệu rủi ro, bất thường hiệu quả hơn. Điều này hỗ trợ kiểm toán viên hiểu rõ hơn về rủi ro sai sót trọng yếu và xây dựng các cuộc kiểm toán hiệu quả hơn.

Đối với Chuỗi khối (blockchain), theo các chuyên gia ICAEW, đây là một công nghệ đột phá đối với ngành kiểm toán. Về mặt lý thuyết, các kiểm toán viên có thể sử dụng blockchain để xác minh 100% các loại tiền kỹ thuật số.

Tuy nhiên, các công ty đang phải vật lộn với một số khía cạnh liên quan đến cách thức kiểm toán tiền điện tử. Khả năng các kiểm toán viên sử dụng công nghệ chuỗi khối nhằm xác thực các tài liệu gốc để hỗ trợ các giao dịch có khả năng rất lớn trong việc phát hiện và ngăn chặn các hành vi gian lận./.

TS. Phạm Anh Ngọc – Theo tạp chí kế toán & kiểm toán